Κάθε μητρόπολη του πλανήτη θα ζήλευε ένα κόσμημα σαν το νέο μουσείο μοντέρνας τέχνης που στολίζει το Παγκράτι και ακτινοβολεί σε όλη την Αθήνα, από τα τέλη του 2019. Οχι μόνο για τη ζωντάνια και τη λειτουργικότητα του αλλά για την κορυφαία, κυριολεκτικά, συλλογή των έργων του: Στο Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, “χορταίνεις” -ας μας επιτραπεί η έκφραση- έργα κολοσσών όπως ο Picasso, ο Van Gogh και ο Miró, πλάι στα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης ελληνικής ζωγραφικής της τάξεως ενός Γκίκα, ενός Τσαρούχη ή ενός Μόραλη.
Αυτό που πολλοί επισκέπτες που αντικρύζουν έκθαμβοι τα πολύτιμα έργα ίσως δεν γνωρίζουν, είναι ότι το νέο μουσείο αποτελεί το αδελφάκι του πρώτου μουσείου σύγχρονης τέχνης που ιδρύθηκε το μακρινό πλέον 1979, όχι στην Αθήνα ή έστω στη Θεσσαλονίκη, αλλά στο αρχοντικό νησί της Άνδρου. Εμπνευστές και χορηγοί του σπάνιου αυτού εγχειρήματος ήταν οι αείμνηστοι Βασίλης και Ελίζα Γουλανδρή, οι οποίοι διακρίνονταν για το γνήσιο πάθος τους για τις τέχνες. Το ζευγάρι οραματίστηκε έναν ζωντανό πολιτιστικό φορέα, με μουσεία πρώτα στο νησί τους και στη συνέχεια στην Αθήνα, που δεν θα είχαν τίποτα να ζηλέψουν από τα κορυφαία διεθνώς. Μέσω του Ιδρύματος που φέρει το όνομά τους, προικοδότησαν τον γενέθλιο τόπο του Βασίλη, την Άνδρο, και με το Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού, χρηματοδοτώντας την κατασκευή του ως δωρεά στο ελληνικό κράτος, το 1981. Τέλος, το 1986 άνοιξε και η Νέα Πτέρυγα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο, όπου οργανώνονται κάθε καλοκαίρι σημαντικές διεθνείς εκθέσεις διακεκριμένων καλλιτεχνών.
Διαχρονική επιθυμία του ζεύγους ήταν η δημιουργία ενός ακόμα μουσείου στην Αθήνα, προκειμένου να στεγάσουν την εντυπωσιακή προσωπική τους συλλογή και να δώσουν την ευκαιρία στο ευρύ κοινό να γνωρίσει την Τέχνη που τόσο αγάπησαν. Έφυγαν όμως και οι δυο από τη ζωή, ο μεν Βασίλης το 1994, η δε Ελίζα το 2000, μην έχοντας προλάβει να δουν το όραμά τους να υλοποιείται. Το μουσείο της Αθήνας άνοιξε τελικά τις πόρτες του 25 χρόνια μετά τον θάνατο του Βασίλη Γουλανδρή, και αν δεν ήταν απόντες οι εμπνευστές του, θα λέγαμε “χαλάλι” η αναμονή. Κι αυτό διότι τα εκθέματα του είναι πράγματι συγκλονιστικά. Η συλλογή του Ιδρύματος επικεντρώνεται στη νεότερη και σύγχρονη τέχνη Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, συμπεριλαμβάνοντας σπάνια έργα τέχνης μεγάλων ονομάτων της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας. Όπως, εκτός αυτών που εισαγωγικά αναφέραμε, των Cézanne, Gauguin, Monet, Degas, Rodin, Toulouse-Lautrec, Bonnard, Braque, Léger, Giacometti, Balthus. Μαζί με έργα διακεκριμένων ονομάτων της ελληνικής πρωτοποριακής ζωγραφικής που παραθέσαμε πιο πάνω, αλλά και των Παρθένη, Μπουζιάνη, Τέτση κ.ά.
Το νέο μουσείο στεγάζεται σε ένα ιδιόκτητο ακίνητο που προήλθε από την σύζευξη ενός διατηρητέου μεσοπολεμικού κτίσματος και μίας σύγχρονης προσθήκης, με αρχιτέκτονα τον Αλέξη Βικέλα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πατέρας του Αλέξη, Ιωάννης Βικέλας, είναι αρχιτέκτονας σημαντικών αθηναϊκών τοποσήμων όπως ο Πύργος των Αθηνών. Η επιλογή του σημείου έγινε με γνώμονα την επιθυμία του ζεύγους Γουλανδρή το μουσείο να βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της πρωτεύουσας και αποτελεί μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη για το Παγκράτι, που συζητείται όσο λίγες γειτονιές τα τελευταία χρόνια. Το κτήριο έχει συνολική επιφάνεια 7.250 τ.μ. και αποτελείται από 11 ορόφους, πέντε εξ’ αυτών κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Στο ισόγειο του κτηρίου λειτουργεί το πωλητήριο, ενώ στον ημιώροφο στεγάζεται το café-εστιατόριο του μουσείου. Στους υπόγειους ορόφους λειτουργεί βιβλιοθήκη τέχνης 6.500 περίπου τίτλων, καθώς και ένα σύγχρονων προδιαγραφών αμφιθέατρο. Εκεί φιλοξενούνται διαλέξεις, συνέδρια, προβολές, παραστάσεις και συναυλίες.
Τέλος, το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή καλωσορίζει παιδιά, εφήβους και ενήλικες, προσφέροντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε δημιουργικά εργαστήρια και δραστηριότητες. Με αφετηρία τις εικαστικές τέχνες, τα εκπαιδευτικά εργαστήρια του Ιδρύματος ενθαρρύνουν τη δημιουργική σκέψη, διευρύνουν τη φαντασία και ενδυναμώνουν τον ψυχικό μας κόσμο. Όσοι δεν έχετε ακόμα επισκεφτεί το νέο μουσείο, σπεύσατε: Μέσα σε μία ή δύο ώρες, θα κάνετε ένα ανεκτίμητο ταξίδι στην υψηλή τέχνη. Το να αντικρύζεις από απόσταση αναπνοής τη μικρή μπρούτζινη μπαλαρίνα του Edgar Degas, σε μεταφέρει νοερά στο Παρίσι της μπελ επόκ. Mε τα “Δύο Ριγέ” του Καντίνσκυ ταξιδεύεις στη μπάουχαουζ Γερμανία του μεσοπολέμου. Η περίφημη “Ανατολή” του Roy Lichtenstein σε στέλνει στην αμερική των 60s. Αλλά και ένας από τους περίφημους ναύτες του Τσαρούχη αποτελεί την πιο γλυκιά ανάμνηση της Ελλάδας του ’80.
